Como alimentarnos segundo a nosa idade / Embarazo

A xestación é un período no que se incrementan notablemente as necesidades nutritivas. Este incremento débese por unha banda ás demandas requiridas para o crecemento e desenvolvemento do feto, e por outro para a formación de novas estruturas maternas necesarias para a xestación (placenta, útero, glándulas mamarias, sangue), así como para a constitución de depósitos de enerxía, que aseguren as demandas calóricas que van presentarse durante a lactación. Esta nova etapa da vida de moitas mulleres implica uns cambios fisiolóxicos no seu organismo, que explican en parte os cambios no estado físico e anímico.

Entre os cambios físicos, atopamos retiro da menstruación, ganancia de peso, aumento do tamaño dos seos e do útero (que debe aloxar ao feto, a placenta e o líquido amniótico), mareos, fatiga, somnolencia, aumento na frecuencia das micciones; e entre os cambios psicolóxicos é moi frecuente sobre todo no primeiro embarazo estados depresivos (pranto fácil) e irascibilidad.

Todos estes cambios son consecuencia da acción das hormonas aumentadas durante o embarazo. Se segregan cantidades importantes de estrógeno, proxesterona, lactógeno placentario humano ou gonadotropina coriónica, entre outras.

Ganancia de peso

É aconsellable que a muller teña un peso axeitado antes do embarazo, posto que durante a xestación é normal que engorde de 9 a 12 Kg: 1,5 a 1,8 Kg durante o primeiro trimestre; uns 3,5 Kg suplementarios no segundo e o resto no terceiro (0,4 Kg/semana). Ese incremento de peso débese a: crecemento do feto (3 - 3,5 kg), placenta (0,7 kg), líquido amniótico (0,9 kg), aumento do útero (0,9 kg), aumento das mamas (0,7 kg), aumento do volume de sangue (1,8 kg), tecido adiposo ou graxa mater na (3,5 kg), aproximadamente. Nas primeiras semanas, ás veces mesmo se adelgaza un pouco (1-2- quilos) como consecuencia dos problemas dixestivos, nauseas e vómitos que se presentan. Non debe ser motivo de preocupación xa que devandita perda se recupera nas seguintes semanas.

Hai que ter en conta que é máis difícil controlar o aumento de peso en fases máis avanzadas do embarazo, polo que é imprescindible non concentrar o incremento do peso total durante os primeiros meses. En ocasións, a simple retención de líquidos provoca un aumento de peso, que se perderá á semana seguinte ao parto. No entanto, os pesos máximos aceptables e compatibles con embarazos e partos normais son moi variables, e hai que deixarse guiar polas orientacións dos profesionais sanitarios que atenden a evolución do embarazo.

Adaptacións do metabolismo

O organismo da muller xestante desenvolve un mecanismo compensador orientando ao aumento do peso inicial cara á reserva de graxa que a muller poderá utilizar cando aumenta a demanda enerxética do feto a medida que avanza o embarazo. Iso é posible porque ao principio do embarazo redúcese o metabolismo basal (enerxía que consome o organismo en situacións de repouso, co fin de levar a cabo as funcións vitais: bombeo de sangue, funcionamento dos distintos órganos, mantemento da temperatura corporal…).

En ocasións, altérase a tolerancia á glicosa producíndose o que se chama diabetes gestacional. A hormona placentaria que aparece no transcurso do embarazo tende a elevar a glucemia (niveis sanguíneos de glicosa: principal combustible enerxético do organismo). Este feito prodúcese no 2-3 % dos casos, especialmente en embarazadas con antecedentes de diabetes e en mulleres obesas. Ao haber en circulación máis glicosa que pasa ao feto a través da placenta, estimúlase a secreción de insulina fetal que é un importante factor de crecemento. Os nenos destas nais, se non seguiron un control axeitado da glucemia, son macrosómicos no momento de nacer, é dicir, o seu peso é maior de 4 Kg.

O sistema cardiovascular tamén ve alterada a súa función durante o embarazo, xa que aumenta a frecuencia e o gasto cardíacos e diminúe a tensión arterial, especialmente durante os primeiros dous trimestres. Logo normalízase no terceiro trimestre.

Os cambios no metabolismo do calcio facilitan a mobilización deste para a formación do esqueleto fetal. Por acción de certas hormonas, absórbese máis cantidade de calcio no tracto gastrointestinal e diminúe a súa eliminación.

Aumenta o volume de sangue

O que orixina unha diminución nas concentracións de hemoglobina (sustancia dos glóbulos vermellos que transporta o osíxeno desde o aparello respiratorio a todos os tecidos corporais) e isto tradúcese en anemia fisiolóxica da xestante, que non hai que confundir con anemia por deficiencia de ferro (ferropénica), tan frecuente durante o embarazo. O risco de anemia preséntase sobre todo ao final do embarazo e durante o parto no que hai perda de sangue e a recuperación é máis lenta.

Diminúe a motilidad (mobilidade) gastrointestinal

Os problemas gastrointestinais aparecen case ao comezo da xestación e débense en gran parte ao incremento das cifras da hormona proxesterona. Reláxase o músculo do útero para permitir a súa expansión polo crecemento fetal e á vez diminúe a mobilidade gastrointestinal, para permitir unha mellor absorción dos nutrientes. Isto adoita ocasionar estreñimiento. Así mesmo, a relaxación do cardias (esfínter que comunica o esófago co estómago) desencadea regurgitación e pirosis ou acidez, síntomas tan comúns nas embarazadas.