Como alimentarnos segundo a nosa idade / Nai que dá peito

O organismo da nai prepárase para a etapa da lactación durante o embarazo, xa que se producen cambios fisiolóxicos dirixidos ao desenvolvemento das glándulas mamarias, a modificar a regulación hormonal e a facilitar a produción de leite.

• Desenvolvemento das glándulas mamarias (peitos). As glándulas mamarias prepáranse para a lactación mediante unha serie de pasos que ocorren durante a adolescencia e o embarazo. O proceso denominado mamogénesis (incremento xeneralizado do tamaño da glándula) repítese de forma limitada en cada ciclo menstrual inducido polas hormonas secretadas polos ovarios.

  Pode imaxinarse as glándulas mamarias como un conxunto de acios de uvas cada un dos cales se denomina “lóbulo”, correspondendo as uvas a pequenos sacos onde se produce o leite a partir dos nutrientes dos alimentos que chegan a través do sangue. Cada unha das uvas constitúen os denominados “alveolos mamarios” e están unidos a pequenos condutos (canalículos) que se van unindo entre si, formando unha canle máis ancha, que se atopa dentro da aureola e que se adelgaza, terminando na mamila. A aureola é a zona circular que hai no centro de cada peito.

• Regulación hormonal. Durante a xestación ten lugar o desenvolvemento completo da glándula mamaria baixo a influencia de diversas hormonas: proxesterona, estrógenos, lactógeno placentario e prolactina. Tamén inflúen outras hormonas como o cortisol, as hormonas tiroideas, a insulina e a hormona de crecemento, polo que se trata dun cambio fisiolóxico extremadamente complexo.
• A proxesterona prepara as mamas para a produción de leite.

• Os estrógenos estimulan o desenvolvemento do sistema de condutos galactóforos (que transportan o leite). Todos estes cambios provocan externamente un aumento notable das mamas e da mamila. Durante os últimos meses de embarazo, a placenta comeza a secretar lactógeno placentario humano, unha hormona cuxa acción principal consiste en estimular o crecemento da mama e preparala para a lactación.

  Neste período o peso medio pasa de 9,5 a 14 quilos (é dicir, un aumento do 50% practicamente) e a talla media, de 74 a 96 centímetros.

  Tras a expulsión da placenta durante o parto, prodúcese un súbito descenso nos niveis plasmáticos de estrógenos, proxesterona e lactógeno placentario humano. Esta diminución é simultánea ao aumento que se produce na secreción de prolactina.

• Produción de leite. O organismo da xestante prepárase para a etapa de lactación almacenando de 2 a 4 quilos de reservas graxas que serán utilizadas posteriormente para a formación do leite. A pesar de que as mamas son funcionalmente capaces de producir leite a partir do cuarto ou quinto mes de xestación, non se produce secreción láctea debido ao efecto inhibitorio que exercen os elevados niveis de proxesterona e estrógenos secretados pola placenta; aínda que en ocasións pode saír un pouco de leite durante a xestación.

  Cando o bebé succiona a mamila, envía un sinal á glándula hipófisis materna (órgano de secreción hormonal), a cal vai producir varias hormonas (prolactina e oxitocina), responsables da produción de leite e da súa saída polas mamilas. O tamaño ou a forma dos peitos non inflúe na produción láctea.

  Os niveis de prolactina no organismo alcanzan valores máximos no parto. Esta hormona estimula o crecemento e a actividade secretora dos alveolos mamarios. É frecuente que a nai senta relaxada no momento do amamantamiento. Os niveis desta hormona mantéñense altos cando o bebé mama. No entanto, si a succión é ineficiente e non se extrae leite dalgúns sectores do peito, esas partes deixarán de producir leite.

  Pouco despois do parto, pode sentir xunto coa baixada do leite, dor no baixo ventre polas contraccións uterinas que produce a oxitocina. Son estas contraccións as que acurtan o sangrado e diminúen as hemorraxias da nai.

  O reflexo da eyección está condicionado por numerosos factores, talles como o pranto do neno, a ansiedade, a tensión ou a dor que sufra a nai (por exemplo, mamila dolorosa) e tamén o consumo de tabaco e de alcol.

  En condicións normais, a diminución da produción de leite de forma fisiolóxica comeza a ser considerable a partir do sete ou nove meses. Por iso recoméndase que o destete realícese a partir dos 6 meses de maneira gradual, para evitar a ingurgitación das mamas e para facilitar a adaptación do neno á alimentación complementaria. No entanto, a produción de leite podería prolongarse até catro anos se continúa o amamantamiento.