Amaren organismoa haurdunaldiko edoskitze-aldirako prestatzen da, aldaketa fisiologikoak gertatzen baitira ugatz-guruinak garatzeko, hormona-erregulazioa aldatzeko eta esne-ekoizpena errazteko.

• Bular-guruinen (bularrak) garapena. Bularreko guruinak edoskitzerako prestatzen dira nerabezaroan eta haurdunaldian gertatzen diren urrats batzuen bidez. Mamogenesi izeneko prozesua (guruinaren tamainaren gehitze orokorra) modu mugatuan errepikatzen da obulutegiek jariatutako hormonek eragindako hilekoaren ziklo bakoitzean.

  Bular-guruinak mahats-mordoen multzo gisa irudika daitezke. Mahats-mordoetako bakoitzari “lobulu” deitzen zaio, eta mahatsak zaku txikiei dagozkie. Zaku horietan esnea ekoizten da, odolaren bidez iristen diren elikagaien mantenugaietatik abiatuta. Mahats bakoitzak “bularreko albeoloak” osatzen ditu, eta hodi txiki batzuei lotuta daude (kanalikuluak). Hodi horiek elkarrekin lotzen dira, kanal zabalago bat osatuz. Kanal hori aureolaren barruan dago, eta mehetu egiten da, eta titiburuan amaitzen da. Aureola bular bakoitzaren erdian dagoen eremu zirkularra da.

• Hormona-erregulazioa. Haurdunaldian, ugatz-guruina osorik garatzen da, zenbait hormonaren eraginpean: progesterona, estrogenoak, plazentako laktogenoa eta prolaktina. Beste hormona batzuek ere eragiten dute, hala nola kortisolak, hormona tiroideoek, intsulinak eta hazkunde-hormonak; beraz, aldaketa fisiologiko oso konplexua da.
• Progesteronak bularrak esnea ekoizteko prestatzen ditu.

• Estrogenoek hodi galaktoforoen sistemaren garapena sustatzen dute (esnea garraiatzen dute). Aldaketa horiek guztiek bularrak eta titiburua nabarmen handitzea eragiten dute kanpotik. Haurdunaldiko azken hilabeteetan, plazenta giza laktogeno plazentarioa jariatzen hasten da. Hormona horren ekintza nagusia bularraren hazkuntza estimulatzea eta edoskitzerako prestatzea da.

  Garai horretan, batez besteko pisua 9,5 kilotik 14 kilora pasatzen da (hau da, ia %50eko igoera), eta batez besteko tamaina 74 zentimetrotik 96 zentimetrora.

  Erditzean plazenta kanporatu ondoren, estrogenoen, progesteronaren eta giza laktogeno plazentarioaren maila plasmatikoa bat-batean jaisten da. Murrizte hori prolaktinaren jariaketan gertatzen den handitzearekin batera gertatzen da.

• Esne-ekoizpena. Haurdunaren organismoa edoskitze-etaparako prestatzen da, eta 2 edo 4 kilo koipe-erreserba biltegiratzen ditu, ondoren esnea sortzeko erabiliko direnak. Nahiz eta bularrek, ernaldiko laugarren edo bosgarren hilabetetik aurrera, esnea ekoizteko gaitasuna duten, ez da esne-jariaketarik gertatzen, plazentak jariatutako progesterona- eta estrogeno-maila altuek eragiten duten inhibizio-efektua dela eta; hala ere, batzuetan, esne pixka bat ere atera daiteke ernaldian.

  Haurrak titiburua hurrupatzen duenean, seinale bat bidaltzen du amaren hipofisiaren guruinera (hormonak jariatzeko organoa), eta honek zenbait hormona sortuko ditu (prolaktina eta oxitozina), esnea ekoizteaz eta titiburuetatik ateratzeaz arduratuko direnak. Bularren tamainak edo formak ez du eraginik esne-ekoizpenean.

  Organismoko prolaktina-mailak gehieneko balioetara iristen dira erditzean. Hormona horrek bularreko albeoloen hazkuntza eta jariatze-jarduera estimulatzen ditu. Askotan, ama erlaxatuta sentitzen da bularra emateko unean. Hormona horren mailak altu mantentzen dira haurrak bularra hartzen duenean. Hala ere, xurgatzea eraginkorra ez bada eta bularreko sektore batzuetatik esnerik ateratzen ez bada, zati horiek esnea ekoizteari utziko diote.

  Erditu eta gutxira, esnearen jaitsierarekin batera, sabelpeko mina senti dezakezu, oxitozinak sortzen dituen umetoki-uzkurdurengatik. Kontrakzio horiek odol-jarioa laburtu eta amaren odoljarioak gutxitzen dituzte.

  Eiekzioaren erreflexua faktore ugarik baldintzatzen dute, hala nola haurraren negarrak, antsietateak, estresak edo amak pairatzen duen minak (titiburu mingarriak, adibidez), eta tabakoaren eta alkoholaren kontsumoak ere bai.

  Egoera normalean, zazpi edo bederatzi hilabetetik aurrera hasten da nabarmen gutxitzen esne-ekoizpena, modu fisiologikoan. Hori dela eta, gomendatzen da titia kentzean 6 hilabetetik aurrera pixkanaka-pixkanaka egitea, bularrak ez inguratzeko eta haurra elikadura osagarrira errazago egokitzeko. Hala ere, bularra ematen jarraituz gero, esne ekoizpena lau urtez luzatu liteke.