Pertsona bat 65 urtetik aurrera hirugarren adinean dagoela dioen irizpidea onartzen da, baina hori ez da inoiz zehatza, gertatzen baita zahartzea prozesu progresiboa dela eta pertsona guztiek ez dutela intentsitate berarekin jasaten. Gaur egun, “oso zaharrak” terminoa erabiltzen da 80 urte baino gehiago dituztenentzat, eta, hala, gazteagoengandik bereizten dira, biztanlerian oro har ikusten den bizitza-luzera gero eta handiagoa dela eta.

Alde nabarmenak daude organismo gazte baten eta zahar baten gorputz-formaren eta -egituraren artean. Aldaketa horiek urteek aurrera egin ahala gertatzen dira, eta pertsonen arabera oso erritmo desberdinean –faktore genetikoek eta ingurukoek edo ingurukoek eragiten dute–. Horregatik, aipatzen ditugunean, ezin gara zehazki adin jakin bati buruz aritu, aldaketa eta muga fisiologiko horiek guztiak pertsona batzuei besteei baino lehenago iristen baitzaizkie.

Gorputz-aldaketak, aldaketa fisiologikoak eta funtzionalak

Gorputz-osaera

Zahartze-prozesuan, hainbat aldaketa gertatzen dira gorputzaren osaeran:

• Gantz-masa handitzea, batez ere erraiak (giltzurrunak, gibela, etab.) inguratzen dituena helduaroari dagokionez:
  • % 18, gizonezko heldua. % 36 adineko pertsonetan.
  • % 33, emakume heldua. % 45 adineko emakumeetan.
• Muskulu-masa murriztea. Horrek zera dakar:
  • Gorputzeko ur guztia murrizten da; deshidratatzeko joera edo arriskua handitzen da.
  • Hezur-masa gutxitzea; hausturak eta osteoporosia izateko arrisku handiagoa, batez ere emakumeetan.

Gorputz-osaeran izaten diren aldaketen ondorioz, eta, oro har, jarduera fisikoa gutxitzearen ondorioz, adineko pertsonek kaloria gutxiago hartu behar izaten dituzte beren bizitzako aurreko etapekin alderatuta; hala ez bada, gizentzeko joera izaten da pixkanaka.

Aldaketa fisiologikoak eta funtzionalak

• Aparatu gastrointestinala:
  • Listu-jariaketa murriztea eta ahoa lehortzeko joera (xerostomia).
  • Hortzoiak argaltzea eta atrofiatzea, hortzik ez izatea, hortz-protesiak.
  • Masailezurreko indar muskularra eta murtxikatzeko potentzia galtzea; elikagaiak birrintzeko ahalmen txikiagoa.
  • Dastamen-papilak gutxitzea; dastamen-sena edo zaporeen pertzepzioa aldatzea.
  • Hestegorriari dagokionez, irensteko mekanismoaren alterazio baten ondorioz, eztarria trabatzeko eta disfagia (solidoak edo likidoak irensteko zailtasuna) izateko arrisku handiagoa.
  • Errefluxurako joera, hestegorria eta urdaila bereizten dituen esfinterraren lehia txikiagoa delako.
  • Urdailean azido gutxiago jariatzen da eta barrualdea estaltzen duen mukosaren atrofia gertatzen da; elikagaiak hestera propultsatzeko mugimenduak eta urdaila husteko mugimenduak moteldu egiten dira (digestio mantsoago eta zailagoak).
  • Hesteetan, mukosa progresiboaren atrofia, elikagaien nutrienteen aprobetxamendua zailtzen duena; nerbio-endekapena, heste-mugimenduari eta kaka egitearen islari eragiten diona; aldaketak heste lodiko bakterio-floran; flatulentzia eta idorreria jasateko joera.
• Gaitasun sentsorialen galera partziala: usaimena, dastamena, ikusmena eta entzumena.