Bitamina anitzeko osagarriak gaizki erabiltzea

Nutrizioko mediku edo espezialista batek gainbegiratuta agindu behar dira, eta kasu jakin batzuetan bakarrik, dietaren kalitatea hobetu ezin denean edo nutrizio-defizit espezifikoak gertatzeko arriskua dagoenean (gaixotasun akutuak edo kronikoak, iraupen luzeko apetentziarik eza, etab.)

Zenbait gurasok, ordea, uste dute beren seme-alabek behar dituzten bitaminak eta mineralak hartzeko modu bakarra aurrez prestatutako pikortatuak edo pastillak ematea dela. Iragarkiek esan ohi dute dieta ez dela nahikoa zentzu horretan organismoaren beharrak asetzeko. Horrelako gehigarriak erostea oso erraza denez, eta horien prezioa altua ez denez, jende askok aukera horren alde egiten du. Askotan, bitaminen eta mineralen dosiak gainditzen dituzte, eta, horrela, osasuna hobetuko dutelakoan, kementsuago egongo dira edo gaixotasun asko saihestuko dituzte. Gero eta ikerketa gehiagok baieztatzen dute praktika honen arriskugarritasuna.

Horrelako gehigarriak ematea kaltegarria izan daiteke, eta, beraz, gurasoek inoiz ez dizkiete seme-alabei eskaini behar profesional bati aurrez galdetu gabe. Gehigarriak ez dira erabili behar otordu on baten ordezko gisa, baizik eta osagarri gisa, aparteko premiak daudenean (kirol-jarduera jakin batzuk, gaixotasun jakin batzuk, etab.) Haurrek bitamina eta mineral dosi nahikoa dute oinarrizko talde guztietako elikagaiekin dieta bariatua egiten badute.

Ume potoloak, ume osasuntsuagoak?

Elikadura egokiaren abantailei buruzko datu frogagarriak zabaltzeak okerreko usteak ahultzen lagundu badu ere, batzuek oraindik ere irauten dute. Horien artean, nahiz eta txikitzeko joera zorionekoa izan, haur potoloa (gizena) argala baino osasuntsuagoa dela esaten da. Baina ezer ez dago egiatik urrutiago, haur baten osasuna ez baita bere pisuaren arabera bakarrik neurtzen, baizik eta bere itxuraren eta normalean izaten duen bizitasunaren arabera ere.

Haurren obesitatean gehiegizko gantz-metaketa gertatzen da, beren adin, sexu eta tamainari dagozkien batez besteko normalen aldean. Kasuen % 95ean, dietaren energia-ekarpena gastua baino handiagoa delako agertzen da, eta soberakina organismoan metatzen da, ehun adiposo edo gantzatsu gisa. Haurren obesitatea bikoiztu egin da azken 17 urteetan Espainian, eta 6 eta 12 urte bitarteko haurren %10i eragiten die, batez ere azken hamarkadetan elikadura-ohituretan eta bizimoduan gertatu diren aldaketen ondorioz. Gaur egun, dieta aberatsegia da karbohidrato soiletan, gantzetan eta zuntz eta beste elementu erregulatzaile (bitamina eta mineralak) gutxi ditu. “Kaloria hutsak” dituzten elikagaien kantitate mugagabeak eskuratzeko aukera dago (gozokiak, freskagarriak, opilak, snack-ak…), haurraren bizitzako edozein gertaera “zabor-janarekin” ospatzen da, aire zabaleko jolasak edo kirola eskolaz kanpoko jarduera sedentarioekin ordezkatu dira... Bestalde, ikerketa batzuek frogatu dute telebista gehiegi ikusteko ohiturak, sedentarismoa areagotzeaz gain, kaloria gehiegi dituzten elikagaiak jatera bultzatzen duela, eta, beraz, gehiegizko pisua edo obesitatea izateko arriskua areagotzen duela. Epe laburrean, obesitatearen ondoriorik ohikoenak asaldura psikosozialak dira; adin txikietan ere, ikaskideek mespretxuz deskribatzen dute haur obesoa, harreman-arazoak ditu, etab. Epe ertainera, alterazio ortopedikoak (belaunetan eta aldaketan arazoak), arnasketakoak eta larruazalekoak gertatzen dira. Era berean, kontuan hartu behar da haurren obesitateak helduaroan obesitatea izateko arriskua areagotzen duela. Obesitatea duten haurren %75 obesoak izango dira helduekin, eta obesitatea arrisku-faktore bat da: diabetesa, hipertentsioa eta odoleko lipidoen alterazioak (kolesterola eta triglizeridoak areagotzea). Obesitatearen tratamendua zainketa mediko eta dietetiko zorrotz baten bidez egin beharko da beti, eta honako hauek hartzen ditu barnean: kaloria gutxiko dieta bat planteatzea (inoiz ez zorrotza) eta jarduera fisikoa sustatzea. Horrela, pisua behar bezala galtzea lortzen da, eta ez dago arriskurik haurren osasunerako.

Otorduetan, jarri freskagarri azukredunak, uraren ordez

Batzuetan, semeak freskagarri bat eskatzen du janari azkarreko jatetxe batean, edo telebistan iragarrita ikusi duen fruta-edari bat, edo beti eskatzen ditu horrelako edariak otorduetan, uraren ordez. Fruta zaporeko edari artifizialak eta azukrea edo bestelako edulkoratzaile kalorikoak (fruktosa) dauzkaten freskagarriak gozokien kategorian sartzen dira, eta, beraz, noizbehinka jan behar dira, oreka dietetikoa errespetatze aldera.

Berriki, zenbait ikerketak ohartarazi dute haurren obesitatea areagotu egin dela, eta fenomeno hori edari azukretsuen gehiegizko kontsumoari egotzi dakioke, neurri batean. Egunero mota horretako freskagarri bat baino gehiago hartzen duten haurrek %50 baino gehiago handitzen dute gizentasun arriskua. Hala ere, noizean behin eta neurrian hartzen diren edari horiek dieta osasungarri eta orekatu baten parte izan daitezke.

Nutrizio-osaerari dagokionez, izan dezaketen azukrearen kaloriak nabarmendu behar dira, light edariak ez badira behintzat, non azukrearen ordez kaloriarik gabeko edulkoratzaile kimikoak erabili diren. Ematen dituzten kaloriak "hutsak" dira, hau da, ez dute organismoa elikatzen. Sakarosaz (azukre arrunta) gozatutako freskagarri lata batek 35 g ditu (6 azukre-koskor txikiren baliokidea). Gas karbonikoa gehitzea, uretan oso ondo disolbatzen dena, eta azukrea, ohiko osagaiak dira edari freskagarrietan. Horietako batzuek kafeina (substantzia kitzikatzailea) eta azido fosforikoaren kantitate aldakorrak dituzte. Fosforoa mineral bat da, kaltzioari lotzen zaiona, eta organismoak gutxiago xurgatzen eta aprobetxatzen du; beraz, ez da gomendatzen gehiegi kontsumitzea, batez ere haurtzaroan, kaltzioak garrantzi handia baitu hezur-masaren garapen egokian.