Otorduetan hartutako urak gizendu egiten duela pentsatzea

Jendeak uste du urak "gizendu" egiten duela otorduetan hartuz gero. Likidoak hartzeak (ura edo beste edari batzuk), jatorduen aurretik, bitartean edo ondoren, ez du zerikusirik elikagai horiek gehiago edo gutxiago gizentzeko gaitasunarekin. Benetan gertatzen dena da urin gastrikoak diluitu egiten direla eta, horren ondorioz, digestioa mantsotu egiten da. Hori dela eta, digestio zailak edo astunak dituzten pertsonek ez dute edaririk hartu behar jatorduetan edo jatorduaren ondoren. Dena den, digestio-arazorik ez dutenentzat ez dago azalpen dietetikorik egoera horietan likidorik ezin dela hartu justifikatzeko.

Ogirik gabe jatea

Ogiak ematen dituen substantzia nutritibo guztiak kontuan hartuta, eguneroko elikaduran osagai garrantzitsua izan behar du; ia otordu guztietan egon behar du, gosaritik afarira. Karbohidratoen (%58), proteinen (%7), bitaminen, mineralen eta zuntzaren aldetik, nutriente horien eguneroko premia organikoen zati handi bat betetzen du. Ogirik edo antzeko elikadura-osaera duten elikagairik (irinkarak: arroza, pasta, patatak, lekaleak) maiz ez jateak nabarmen desorekatzen du dieta. Kasu horietan, gantz edo proteina ugariko elikagaietatik datozen kalorien portzentajea handitu egiten da, eta elikadura orekatuari buruzko gomendioetatik dezente aldentzen gara; izan ere, elikadura orekatu horretan, dietako kaloria guztien %55 inguru karbohidrato ugariko elikagaietatik etorri behar da (irinkarak), %15 elikagai proteikoetatik (haragia, arraina, arrautzak, esnekiak, batez ere) eta gainerako %30 elikagai koipetsuetatik. Eguneroko elikaduran ogi-kontsumoa murrizten den heinean, karbohidratotan aberatsak diren beste elikagai batzuk gehiago hartu behar dira, elikadura nabarmen ez desorekatzeko.

Kafe gehiegi hartzea

Kafeina gehien duen edaria da kafea, bereziki kafe espres deritzona. Kafeari dagokionez, arabica-motako kafeak (kafe finenek izaten dute) % 1 kafeina du, gutxi gorabehera, robusta-motakoen erdia. Kafeina organismoko zelula guztietan erraz sartzen den substantzia da, batez ere neuronetan (nerbio-sistemako zeluletan). Irentsi eta 3-6 ordura gernuarekin kanporatzen da, eta ez da organismoan metatzen. Neuronen arteko nerbio-bulkaden transmisioa estimulatzea da bere ekintzarik garrantzitsuena. Hori dela eta, egunean 200 mg baino kafeina gutxiago hartzeak (egunean hiru kikara kafe hartzea bezainbeste) organismoa bizkortzen du, nekea arintzen du, funtzio intelektualak hobetzen ditu eta lipotimia (zorabioa) izanez gero ere baliagarri gerta daiteke, kafeinak larrialdiko estimulua ematen baitu, nahasmenduaren kausa konpontzen ez badu ere. Nolanahi ere, gehiegi hartuz gero, dardara, urduritasuna, insomnioa, palpitazioak eta errendimendurako gaitasun txikiagoa eragin ditzake, batez ere horrelakoak hartzen ohituta ez dauden pertsonengan.

Kafea maiz hartzeak kafeinara egokitzea dakar, eta horrek azaltzen du kafea hartzera ohituta dauden pertsonek zenbait sintoma izaten dituztela ohiko kafeina-dosia hartzen ez dutenean, abstinentzia-sindromea ere izaten baitute (nekea, nerbio-suminkortasuna, kontzentratzeko ezintasuna, antsietatea, buruko mina, eta, gainera, egunean 400 mg kafeina baino gehiago hartzen badituzte aste batean edo bitan, dardarak ere izan ditzakete). Gauero kafea hartzera ohituta daudenek loezina ez sentitzea ere azaldu du. Hala eta guztiz ere, osasun ona eduki eta kafea hartzeko kontraindikazio medikorik ez dutenentzat, onar daiteke egunean bi edo hiru kikara kafe hartzea onargarria dela organismoarentzat.

Gurinaren ordez margarina erabiltzea

Gurina esnetik lortzen da hainbat prozeduraren bidez, eta gantzak ematen ditu %80-85ean: %60 saturatuak dira, proportzio txiki bat poliinsaturatuak (%3) eta gainerakoa monoasegabeak. Margarina begetala prozesu teknologiko konplexuagoen bidez lortzen da, giro-tenperaturan likidoak diren landare-olioetatik abiatuta egiten baita, eta, beraz, gurinaren antzeko trinkotasun solido eta koipetsua lortzeko, eraldaketa handiak jasan behar izaten dituzte. Hidrogenoa injektatzen zaie, eta, ondorioz, olioaren gantz batzuk "gantz hidrogenatu" bihurtzen dira. Gantz saturatuek odoleko kolesterolaren antzeko eragina dute, eta, beraz, margarinaren kolesterola igotzeko gaitasuna gurinarena bezalakoa da. Margarina mota bat baino gehiago dago gantz hidrogenatu eta insaturatuen proportzio handiagoarekin edo txikiagoarekin; beraz, erosteko orduan, ongi irakurri behar da etiketa, eta gantz insaturatu gehien eta, ondorioz, gantz hidrogenatu gutxien dutenak hautatu.

Kaltzio ugari duten elikagaiak ez hartzea

Badirudi kaltzioak osteroporosiaren prebentzioan duen zeregina funtsezkoa dela. Hori dela eta, esnekiak hartzea gomendatzen da, kaltzio-iturri nagusia baita, hezur-masa kontserbatzeko. D bitaminak lagundu egiten du hesteek kaltzioa xurgatzen eta hezurrean finkatzen; beraz, beharrezkoa da organismoak bitamina horren maila egokiari eustea. D bitamina gehien duten elikagaiak hauek dira: gibela, arrain gantzatsuak (sardina, berdela eta izokina), esne osoa, bitamina horrekin aberastutako esne erabat edo partzialki gaingabetua, arrautza-gorringoa. Bitamina hori pertsona eguzkitan jarriz lor daiteke, prozesu biokimiko baten bidez eguzki-erradiazioetatik D bitamina sor baitaiteke. Klima hotzeko tokietan, non jendeak gorputza estaltzen duen urtearen parterik handienean, azalean sor daitekeen D bitamina gutxi da eta elikagaien bidez eman beharko da.

Gogoan izan:

• Kaltzioaren eskuragarritasuna aldatu egiten da elikagaiaren arabera, eta elikagairik egokienak esnea eta haren eratorriak dira, D bitaminak, laktosak eta esnekien berezko proteinek erraztu egiten baitute organismoak kaltzioa xurgatzea eta probetxua ateratzea.
• Kaltzioaren eskuragarritasunari dagokionez, ez dago alde kuantitatiborik esnearen eta jogurtaren artean; esneak duen laktosak, ordea, handitu egiten du kaltzioaren xurgapena.
• Zenbait nutrientek kaltzioa xurgatzea zailtzen dute. Hori da gantzen kasua. Elikagai proteiko ugari eta neurrigabeek ere gernuan kaltzio gehiago kanporatzen dute, eta, ondorioz, kaltzio gehiago galtzen da. Haragi, arrain, arrautza eta kolazko edarietan dagoen fosforo gehiegizkoak hesteek kaltzioa xurgatzea galarazten du. Sodio gehiegi duen dieta batek kaltzio gehiago iraizten du gernuaren bidez.
• Landareetatik datorren kaltzioa, berriz, hobeki aprobetxatzen da, elikagai horiek beren absortzioa inhibitzen baitute (fitatoak eta oxalatoak, adibidez). Adibidez, gari-zahia kopuru handietan hartzeak nabarmen murrizten du kaltzioaren xurgapena. Kafeinak areagotu egiten du kaltzioaren gernu-iraizpena. Lotura hori, dena den, esneki gutxi hartu ohi dituzten pertsonengan bakarrik agertzen da.