Haurdunaldiko ohiko ondoeza zenbait sintoma eta zeinuri esaten diegu, eta, nahiz eta afekzio espezifikoa ez izan, haurdunaldian areagotu edo areagotu egiten dira. Goragalea, gonbitoak, azidotasuna edo pirosia eta idorreria dira horietako batzuk, eta, elikadura egokia izanez gero, sarritan saihestu egiten da botikak erabiltzea.

Goragaleak eta okadak

Haurdun dauden emakumeen % 90ek goragalea izaten dute, eta % 60k, gainera, oka egiten dute. Hilekoaren atzerapena identifikatu eta egun gutxitara nabaritzen dira lehen sintomak, baina, goragaleak haurdunaldia amaitu arte iraun badezake ere, gorakoak hamasei edo hogei astera desagertzen dira. Ohikoagoa da goizetan baraurik egotea, nahiz eta eguneko edozein ordutan gerta daitezkeen, batez ere gosea edo nekea sentitzen denean, eta zenbait elikagairen usainak ere eragin ditzakeen.

Odolean bat-batean zenbait hormona (estrogenoak eta gonadotropina korionikoa, zehazki) gehitzearekin lotuta dago.

Gorakoak eta goragaleak biziak badira (hiperemesi grabidikoa), deshidratazioa, pisu-galera eta zenbait nahasmendu metaboliko eragin ditzakete. Kasu horretan, medikuak aztertuko du, haurdunaldia normaltasunez aurrera doala ziurtatzeko. Goragaleak eta gonbitoak, gogaikarriak izan arren, ez dira arriskutsuak amaren edo haurtxoaren osasunerako.

Tratamendu dietetikoa

Lehenengo helburua likidoak eta elektrolitoak berriz jartzea izan behar da, gonbitoen ondoriozko galeren arabera. Horretarako, sodio, kloruro, bikarbonato, glukosa eta ur kantitate egokiak erabiliko dira, eta gorakoak kontrolatu arte emango dira. Substantzia-konbinazio horri ahotik hartzeko gazura esaten zaio, eta farmazietan eros daiteke edo etxean egin, kantitate hauek errespetatuz: litro bat ur irakin, limoi baten edo biren zukua (tamainaren arabera), 2 koilarakada azukre xehe, 2 koilarakada bikarbonato-postre eta gatz bat.

• Hartu zerbait jaiki aurretik. Horrek digestio-prozesuak abiarazten ditu, urdaileko gehiegizko azidotasuna gutxitu eta goragalea arinduko dutenak. Horretarako, eduki gau-mahaian edo eskura gailetak, biskoteak edo gosaritako zerealak (elikagai oretsuak edo lehorrak hobeto toleratzen dira)
• Hartu gosari arin bat goizean, eta egin beti goragalea gutxitu ondoren.
• Ez edan ur edo zuku azidorik baraurik.
• Ez hartu edaririk edo zoparik otorduekin, baina ziurtatu likido dezente hartzen duzula otordu artean, batez ere oka egiten baduzu. Zukuak erraz digeritzen dira eta elikagaiak atxikitzeko arazoak baditu behar dituen karbohidrato batzuk emango dizkiote. Likido hotzak hobeto toleratzen dira. Edari gasdunak hartzen badituzu, itxaron burbuila guztiak desagertu arte.
• Egin otordu arinak, ohikoak eta bolumen txikikoak; egunean 5 edo 6 hartualdi, 2 edo 3 orduan behin, urdailaren gainkarga saihesteko eta digestio-eragozpenak hobetzeko.
• Karbohidrato konplexutan (almidoia) aberatsak diren elikagaiak, hala nola ogia, biskoteak, patatak, arroza, pasta eta lekaleak, maiz jan behar dira, odolean azukre-maila egokia (glukosa) mantentzen laguntzen dutelako, urdaila betetzen dutelako eta ondoeza arintzen dutelako.
• Ez hartu gozoki eta elikagai edo janari koipetsuegiak, minak edo onduak. Platerak suabe prestatu eta ondu behar dira, usain sendorik gabe, goragalea eta gonbitoak areagotu baititzakete. Era berean, hobeto toleratzen dira elikagai hotzak, beroak, egosita edo lurrunetan frijituta baino, usain gutxiago botatzen dutelako. Egosi leiho irekiekin, usaina uxatzeko.
• Mugatu kafea, urdaileko jario azidoa estimulatzen baitu. Kafe usainak ere eragin hori izan dezake.

Lagungarriak diren beste neurri batzuk:

• Egin egunero ariketa pixka bat aire zabalean.
• Otordu bakoitza bukatu eta 15-20 minutura egin behar da aldaketa.
• Ez hartu botikarik aldez aurretik medikuari galdetu gabe.
• Ez erre. Erretzeak urdaileko azido-jarioa areagotzen du, eta horrek goragalea eragiten du.

Garraztasuna edo pirosia

Bihotz izeneko hestegorriaren urdaila bereizten duen balbula edo esfinterra erlaxatzen denean gertatzen da azidotasuna. Hestegorria da jandako elikagaiak eta likidoak ahotik eta faringetik urdaileraino eramaten dituen hodia. Urdailak jariakin azidoak sortzen ditu egunero, elikagaien digestioan laguntzeko. Normalean, azido kantitate txiki bat urdailetik hestegorrira pasatzen da kardian zehar. Urdaileko zuku azidoa (urdaileko zukua) eta digestio-entzimak hestegorrirantz behin eta berriz jariatzen direnean (errefluxu gastroesofagikoa), azidotasuna sortzen da (pirosia), eta hestegorria narritatu egiten da, eta su har dezake. Batzuetan, ahoan zapore garratz edo mingots oso desatsegina uzten duen likidoa berrahoratzen da. Sintoma horiek 2 ordu baino gehiago iraun dezakete, eta, sarritan, areagotu egiten dira otorduen ondoren, eta areagotu egiten dira etzanda egonez gero.

Haurdunen % 50ek baino gehiagok izaten dute sintoma hori, eta haurdunaldiaren hirugarren hilabetean has daiteke, baina eragin handiagoa izaten du hirugarren hiruhilekoan, neurri batean, umetokiak urdailean presio handiagoa duelako (handitu egiten da haurra hazten denean), eta progesteronaren eraginez ere bai (haurdunaldian areagotu egiten da progesteronaren maila, zeinak erlaxatu egiten baitu bihotzaren muskulua eta atzeratu egiten baitu hestea hustea).

Aldaketak dietan eta bizimoduan

• Egin otordu arinak, ohikoak eta ez oso ugariak. Banatu elikadura 4 edo 6 hartualditan, eta errespetatu egunero ordutegiak eta hartualdi-kopurua.
• Erlaxatu eta jan poliki.
• Saihestu kaltetutako hestegorriaren azala narrita dezaketen elikagaiak, hala nola ongailu eta espeziak (ozpina, piperbeltza), fruta zitrikoak (laranja, mandarina, pomeloa, limoia) eta zukuak, tomatedun platerak edo tomate-saltsa (urdailaren azidotasuna areagotu eta sintomak okertu egiten dituzte)
• Alde batera utzi urdailaren hustuketa atzeratzen duten elikagaiak, hala nola edari alkoholdunak, edari karbonatatuak (gasdunak), kafea, tea, txokolatea eta elikagaiak edo gantz-prestakinak (frijituak, erregosiak edo gisatu gantzatsuak), eta esfinterra erlaxatu eta errefluxua errazten duten menda-infusioak.
• Janari jakin batek enbarazu egiten badizu, ez jan erditu arte.
• Jan likidoak otordu artean, eta ez otorduetan, urdailaren bolumena ez handitzeko.
• Saihestu etzanda egotea otorduen ondoren. Jan eta bi ordu inguru geroago, itxaron etzan arte.
• Ibili pixka bat, urdaileko zukua beherantz joaten laguntzeko, grabitateak lagunduta.
• Jantzi arropa erosoa, estutu gabea, gerrikorik gabea.
• Saia zaitez sarritan ez makurtzen, batez ere otorduen ondoren.
• Altxatu oheburua 10 - 15 zentimetrora, urdailean urdaileko zukua mantentzen laguntzeko.

Neurri horiek hartzea nahikoa ez bada, galdetu medikuari antiazidoren bat hartu aurretik (sodio bikarbonatoa, magnesio azidoen aurkakoa...). ), kontraindikatuak egon baitaitezke haurdunaldiaren bilakaeraren arabera.

Idorreria

Idorreria edo konstipazioa oso ohikoa da haurdunaldian. Haurdun dagoen emakumeak idorreria izateko joera du, koloneko (heste lodiaren zati bat) muskulu-tonua gutxitzen duelako, batetik, progesterona-maila zirkulatzaileengatik, eta, bestetik, tamaina handitutako umetokiak egiten duen konpresioagatik.

Molestia fisikoa da, bai psikikoa (ez da arraroa haurdunari "gaizki" sentitzen dela esatea, egun batzuk eman dituelako libratu gabe), bai fisikoa, hemorroideen intzidentzia (zainen hantura uzkiaren inguruan) eta haurdunaldiko konplikazioak areagotzean erabakigarria baita.

Hasierako maneiua neurri profilaktiko orokorretan oinarritzen da, zuntz ugariko elikagaien kontsumoa azpimarratuz.

Neurri higieniko-dietetiko profilaktikoak:

• Edan likido ugari: 8 edalontzi ur egunean edo beste edari batzuk (infusioak, zukuak, saldak…). Hasi eguna ur epeleko edalontzi bat edo fruta-zuku bat hartuz gosaldu aurretik. Baraurik dauden edari epel edo beroek lagundu egiten dute hesteen mugimendua.
• Ahal bada, handitu zuntz kontsumoa. Zuntzak handitu egiten du gorozki-boloaren tamaina, eta maizago kanporatzen da. Barazki guztiek zuntza daukate: frutek, berdurek, lekaleek, labore integralek eta deribatuek. Fruta lehortuek zuntz gehiago izaten dute pisu unitate bakoitzeko (aranpasak, pikuak, mahatsa), baina kaloria gehiago ere izaten dute.
• Zuntz ugariko elikagaien osagarri edo alternatiba gisa zahia (gariarena edo oloarena, azken hau leunagoa) hartzen badute, likido ugarirekin batera hartu behar da, bestela alderantzizko efektua eragin eta idorreria areagotu baitezake.
• Hartu egunero jogurtak, hesteetako flora erregulatzen duten mikroorganismoak baititu.
• Ohitu zure organismoa egunean ordu finko batean ebakuatzera.
• Eguneroko ariketa funtsezkoa da: ibili egunero gutxienez ordubetez.

Idorreriari aurre egiteko emandako aholkuez gain, beste hauek hemorroideek eragindako ondoezak arintzen lagun diezazukete:

• Gutxi jan, baina sarritan.
• Ez jan janari minik.
• Ez hartu kitzikagarririk, kola, kafea edo tea.
• Ez egon luzaroan eserita.
• Gauetan, oheratu aurretik, bainatu eserlekuko ur hotzarekin.
• Ez erabili botika libragarririk edo hemorroideen aurkako kremarik, espezialistari galdetu gabe.